یادگیری معکوس (Flipped Learning) یک رویکرد آموزشی است که در آن آموزش در خانه انجام میشود و محیط کلاس به فضایی برای حل مسائل، بحث، تجزیه و تحلیل مطالبی که یادگیرنده از پیش در منزل فراگرفته، تبدیل میشود.
در روش سنتی آموزش، یادگیرنده در کلاس، تحت آموزش قرار میگیرد و در منزل به حل مسئله و تجزیۀ مطالب ( انجام تکالیف ) میپردازد.
اما در این روش نوین، آموزش در مکانی غیر از کلاس درس ( بهطور مثال در خانه و با استفاده از تکنولوژی مانند لپتاپ و گوشی هوشمند ) صورت میگیرد و در کلاس انواع روشهای بررسی، حل مسئله و بحث و گفتوگو را میآموزد.
ممکن است بعد از خواندن این چند خط اولین سوالی که برای شما مطرح شود، این مطلب باشد که: پس نقش مدرسان در کلاسها و یادگیری معکوس چیست؟
فراموش نکنید که مدرسان مهمترین ابزار در کلاس هستند. در یک کلاس معکوس مدرس قبل از شروع دوره یا سال تحصیلی، به ضبط کردن مطالب آموزشی میپردازد و در روزهای ابتدایی شروع کلاس، آنها را در اختیار فراگیران قرار میدهد. لازم است که تمامی موضوعات و اهداف آموزشی در ابتدا به طور کامل به یادگیرندگان توضیح داده شود و سپس یادگیرندگان از طریق فیلمهای آموزشی مطالب را فراگیرند و در ادامه مربیان و مدرسان میتوانند در کلاس درس زمان بیشتری را برای تمرکز بر گسترش درک فراگیران بگذرانند و ارتباط فردی با آنها برقرار کنند.
بر طبق یک نظرسنجی در سال 2014، که توسط شبکۀ یادگیری معکوس( Flipped Learning Network™ (FLN) ) انجام شده است، متوجه میشویم که در طی دو سال، عضویت مدرسان و یاددهندگان در جامعۀ FLN رشد 700 درصدی داشته، که اکنون این انجمن متشکل از بیش از بیست هزار مدرس است. بهعلاوه، تقریباً 100٪ یاددهندگان اظهار داشتهاند که این اصطلاح ( آموزش معکوس ) را میشناسند و حدود 80٪ بیان کردهاند که حداقل یک درس را در سال تحصیلی 2013 به صورت معکوس برگزار کردهاند.
برای تشکیل کلاس به شیوۀ Flipped Learning، مدرسان باید چهار رکن یا ستون اصلی این متد را رعایت کنند (F.L.I.P):
-
محیط انعطاف پذیر (Flexible Environment)
-
فرهنگ یادگیری (Learning Culture)
-
محتوای ارائه شده توسط مدرس (Intentional Content)
-
مدرس حرفهای (Professional Educator)
حال به توضیح چهار رکن اصلی میپردازیم:
-
محیط انعطافپذیر Flexible Environment))
مدرسان فضاهایی منعطف برای آموزش ایجاد میکنند که فراگیران زمان و مکان یادگیری را خودشان انتخاب کنند. بعلاوه، مدرسینی که کلاسهایشان را به صورت معکوس برگزار میکنند در برابر ارزیابی آموزشی یادگیرندگان و زمانی که آنها برای درک و یادگیری یک مطلب آموزشی احتیاج دارند، منعطفتر خواهند بود.
-
فرهنگ یادگیری (Learning Culture)
در مدل learning Flipped، زمان در کلاس به کاوش موضوعاتی با عمق بیشتر و ایجاد فرصتهای غنی یادگیری اختصاص داده میشود. در این نوع کلاس به جای آموزش معلم-محور، یادگیرندگان در مرکز آموزش قرار میگیرند.
در نتیجه، فراگیران به طور فعال در ساختن علم و دانش مشارکت دارند و یادگیری خود را به روشی شخصی ارزیابی میکنند.
-
محتوای ارائه شده توسط مدرس (Intentional Content)
مدرسان شیوۀ Flipped Learning تعیین میکنند که چه مطالبی برای آموزش نیاز دارند. آنها از محتوای ارائه شده برای به حداکثر رساندن بازدهی کلاس استفاده میکنند تا بسته به سطح کلاس و موضوع مطرح شده، روشهای یادگیری با محوریت فراگیران را به کار گیرند.
-
مدرس حرفهای (Professional Educator)
نقش یک مدرس حرفهای در کلاس معکوس از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا در طول کلاس، آنها باید به طور مداوم و پیوسته یادگیرندگان را مشاهده کنند تا دریابند چه کسی و چرا و دربارۀ چه موضوعی به کمک نیاز دارد.
همچنین باید به فراگیران بازخورد سریع داده شود و کار و تلاششان مورد ارزیابی قرار گیرد. مدرسان باید پاسخگو و منعطف باشند و درک کنند که این سبک از تدریس بسیار فعال است و نیاز به مهارت تعلیمی بالایی دارد.
مزایای یادگیری معکوس:
-
ارتباط مستقیمتر یادگیرنده با مدرس
مدل کلاس معکوس زمان بیشتری را برای ارتباط تک به تک و فردی مدرس و فراگیر فراهم میکند. این بدان معناست که فراگیران فرصت بیشتری برای طرح سوالات و یا درخواست کمک در صورت وجود هرگونه مشکل، خواهند داشت.
-
افزایش تعامل بین فراگیران و انجام کارهای گروهی
فراگیران برای انجام فعالیتها و کار گروهی، بحثها، بررسیها و حل مسائل با همسالان خود فرصت بیشتری دارند.
-
یادگیری خودمحور
یادگیری میتواند گام به گام باشد تا به فراگیران کمک کند که با توجه به سرعت و زمانی که مناسب است، آموزش ببینند. این امر به ویژه برای افراد با سرعت یادگیری کمتر میتواند موثر باشد.
-
درک عمیقتر موضوع
در حالی که یادگیرندگان، خود مشغول تحقیق و بحث هستند، درک عمیقتری از موضوع و موضوعات مرتبط با آن مطلب پیدا میکنند.
-
دسترسی راحتتر به محتوای آموزشی
امکان دسترسی به تکالیف و موارد آموزشی که توسط مدرس ثبت و ضبط شدهاند از طریق سیستم اینترانت مدرسه، دانشگاه یا موسسۀ آموزشی در هر زمانی فراهم است.
-
بهبود عملکرد فراگیران در ارزشیابی و آزمون
برخی از مطالعات اخیر نشان داده است که کلاسها و آموزش معکوس میتواند عملکرد در آزمون را بهبود بخشد. طبق نتیجۀ نظرسنجی شبکۀ Flipped Learning در سال 2014، 71٪ از مدرسان با استفاده از مدل آموزش معکوس، در نمرههای آزمون گرفته شده از یادگیرندگان پیشرفت قابل ملاحظهای مشاهده کردهاند.
-
شفافیت برای والدین
والدین دسترسی بیشتری به مطالب آموزشی و عملکرد فرزندان خود دارند. اگر یادگیرنده در درک مطلبی مشکلی داشته باشد، والدین نیز میتوانند به او کمک کنند.
-
رفع مشکل غیبت
یک یادگیرنده میتواند با استفاده از مدل یادگیری معکوس، مطالب آموزشی را فراگیرد حتی اگر در زمان آن کلاس حاضر نشده باشد زیرا اطلاعات اولیۀ مورد نیاز کلاس بهصورت آنلاین خواهد بود و یادگیرنده میتواند عدم حضور خود را جبران کند.
-
محتوای غنیتر
معمولا کلاسهای معکوس در مقایسه با کلاسهای سنتی محتوای غنیتری دارند. استفاده از مطالب مختلف و همچنین محتواهای دیجیتال مانند فیلم و عکس و نمودار و .. به تشدید این امر کمک میکند.
معایب یادگیری معکوس:
-
وابسته به آمادگی یادگیرنده است
روش معکوس به یادگیرندگان بستگی دارد. آنها باید زودتر از موعد برای کلاسهای خود آماده شوند. اگر یادگیرنده آموزش خود را کامل نکند و مطالب را پیش از شروع کلاس مطالعه نکرده باشد، روند کلاس به درستی طی نخواهد شد.
-
ممکن است مسائل شکاف دیجیتالی تشدید شود.
عدم دسترسی به اینترنت یا رایانۀ خانگی منجر به عدم دسترسی به مطالب آموزشی ارائه شده میشود. این امر شکاف دیجیتالی و اختلاف در مسائل آموزشی را برای یادگیرندگانی که از خانوادههای کم درآمد هستند، افزایش میدهد.
نتیجهگیری
در حالی که مدل یادگیری معکوس Learning Flipped ممکن است برای هر نوعی از کلاس آموزشی جواب ندهد، اما این مدل نشان دهندۀ یک رویکرد ابتکاری در آموزش با پتانسیل تشکیل کلاسهای فعال، پویا و یادگیری محور است. چهار ستون پیشنهادی (F.L.I.P) به عنوان راهی برای کمک به مدرسان در اجرای موفقیت آمیز یک مدل یادگیری معکوس ارائه شده است.
این متد همچنین به مدرسان کمک میکند تا در مورد عملکرد خود تأمل کنند و باعث الهام بخشیدن به دبیران میشود که روش کار خود را همیشه تغییر دهند و این انگیزه را در آنها ایجاد میکند تا با استفاده از کلاسهای ویدئویی و مجازی و ابزارهای مشابه، فناوری را وارد کلاسهای خود کنند.
ویراستار : مریم نورینیا