چرا آموزش مجازی؟
روش آموزش و فن‌آوری‌های مرتبط با آن تا همین پنجاه سال قبل تفاوت بنیادینی با روش‌ها و فن آوری‌های قرون گذشته نداشتند. این وضعیت تأسف‌بار سرانجام با ظهور فن‌آوری‌های نوین و فرارسیدن عصر اطلاعات پایان یافته و آموزش مجازی با سرعت فراوان شروع به رشد نمود. رشد و پیشرفت این نوع از آموزش به حدی بوده است که برخی معتقدند در آیندۀ نه چندان دور، روش‌های سنتی آموزش به کلی منسوخ شده و انواع آموزش مجازی به عنوان تنها راه حل ممکن، جایگزین آنها می‌شود.
آموزش مجازی چیست؟
واژۀ آموزش مجازی و واژه‌های مشابهی چون آموزش الکترونیکی و ... نخستین بار در دهۀ نود میلادی و با فراگیر شدن اینترنت مطرح شدند و علی‌رغم تفاوت‌هایی که از نظر برخی با هم دارند، به طور کلی منظور از همۀ آنها مجموعه‌ای از راه حل‌ها است که آموزش را با وسایل الکترونیکی و از راه دور ممکن می‌کند.
همان‌طور که از تعریف بالا مشخص است، بزرگترین خصیصۀ آموزش مجازی ایجاد امکان آموزشِ از راه دور و از بین بردن اجبار حضور در یک مکان و زمان مشخص برای فراگیر و فرادهنده است. تجربۀ آموزش از راه دور به دلیل مجازی بودن محتوا، کلاس‌ها و تمرین‌ها، تجربه‌ای منحصربه‌فرد است. به همین دلیل هم ارائۀ یک آموزش مجازی موفق، نیازمند تخصص و توانایی‌های ویژه‌ای فراتر از تخصص و توانایی‌های لازم برای آموزش سنتی است. به عنوان مثال، باید دقت داشت که برخلاف آنچه در ابتدا به نظر می‌رسد، فاصلۀ فیزیکی و حتی زمانیِ فراگیر و فرادهنده به معنی عدم تعامل آنها نیست و یک دورۀ مجازی موفق، باید با استفاده از انواع ابزارهای مناسب، امکان تعامل این دو گروه را فراهم کرده و حتی آن را تا حدود زیادی بهبود ببخشد.
مزیت‌های آموزش مجازی
این روش‌های نوین آموزشی مزیت‌های فراوانی برای تمام گروه‌های درگیر در امر آموزش دارند. برای نمونه برخی از مزایایی که فراگیران با استفاده از این شیوه‌ها از آنها بهره‌مند می‌شوند، عبارتند از:
1- به دلیل شیوۀ ارائه، دوره‌ها در هر مکانی در دسترس هستند.
2- افراد شاغل می‌توانند به این طریق آموزش‌های مورد نظرشان را در اوقات فراغت دریافت کنند.
3- باعث تقویت یادگیری مستقل و فعال می‌شود.
4- به صورت 24 ساعته و در هفت روز هفته در دسترس است.
5- برای فراگیری به این روش، فرد به هیچ شخص یا وسیله‌ای به طور خاص وابسته نیست.
6- فرد می تواند هر بار به میزان زمانی که در اختیار دارد آموزش ببیند.
7- با استفاده از اتاق‌های بحث و چت، شخص می‌تواند با دیگران تعامل داشته و ایراداتش را رفع نماید.
8- فرد می‌تواند به طور مکرر محتوای آموزشی را مرور کند.
9- معمولاً نسبت به آموزش سنتی به‌صرفه‌تر است.
در کنار فراگیران، فرادهنده‌ها یکی از دو جزء لازم هر نوع از آموزشی هستند و خوب است که مروری بر برخی از مزیت‌های آموزش مجازی برای آنها داشته باشیم:
1- این روش به فرادهنده امکان می‌دهد تا منابع مختلف آموزشی را در قالب‌هایی گوناگون به هم مرتبط کند.
2- کلاس‌های مجازی بیشتر قابلیت شخصی‌سازی براساس خواست فرادهنده را دارند.
3- انعطاف پذیر هستند.
4- دسترس‌پذیری بالاتری دارند.
5- کلاس آنلاین به فرادهنده اجازه می‌دهد که روی تصویر بزرگتر متمرکز شود.
امروزه و به ویژه بعد از همه‌گیری کرونا صحبت از آموزش مجازی در زمینۀ آموزش مدارس، دانشگاه ها و حتی آموزشگاه های آزاد امری زاید است و همۀ ما تجربه‌ای مستقیم یا غیر مستقیم از این امر داریم. با این همه، کاربرد آموزش مجازی بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که در ابتدا به نظر می‌رسد. در بخش بعد به یکی از کاربردهای عمده ولی کمتر شناخته شدۀ آموزش مجازی می‌پردازیم.
کسب و کارها و آموزش مجازی
بسیاری از کسب و کارهای کوچک و بزرگ در دنیا برای آموزش کارکنان و مشتریان خود از آموزش مجازی استفاده می‌کنند. استفاده از این شیوه برای صاحبان کسب وکار مزایای زیادی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
1- صرفه‌جویی در هزین‌ها
2- کاهش زمان آموزش
3- قابلیت آموزش بهتر کارکنان در اکثر زمینه‌ها
4- قابلیت ارائۀ دسترسی به موقع برای کارکنان شرکت‌ها در سراسر دنیا
5- فراهم کردن یک منبع دائمی از اطلاعات مورد نیاز برای کارکنان
6- فراهم کردن یک محیط بدون ریسک برای آموزش کارکنان
7- امکان همکار‌ی‌های فراملیتی
8- انعطاف‌پذیر و در نتیجه سازگار با سبک‌های زندگی متفاوت کارکنان
9- قابل تطبیق با هر تعداد کارمند
10- امکان سنجش کیفیت محتوا و اطمینان از استاندارد بودن آن
در ادامه برای آشنایی بیشتر با این جنبه از آموزش مجازی به بیان تجربیات موفق برخی از شرکت‌های بزرگ می‌پردازیم:
آدیداس
غول تجاری بزرگ آلمانی با بیش از پنجاه و یک هزار کارمند در سراسر جهان، برای آموزش نیروی کار، یک راه حل اختصاصی رشد و آموزش به نام Group Learning Campus را معرفی نمود.
این ابتکار عمل شامل مجموعه‌ای از سخنرانی‌های ویدئویی، کتاب‌های الکترونیکی، pdfها و طیف گسترد‌ای از محتوای آموزش تعاملی است که کلیۀ کارکنان شرکت هر زمان که بخواهند به آن دسترسی دارند. کارکنان در این خصوص توصیه‌نامه دریافت می‌کنند و این امکان را دارند که محتوای آموزشی موجود در پلتفرم را ارزیابی کرده و کامنت بگذارند.
در نتیجۀ این اقدام، میزان مهارت و تعامل کارکنان افزایش یافته است و عملکرد بهتری را به نمایش گذاشته‌اند.
شِل
غول بزرگ صنعت نفت و گاز با بیش از نود و دو هزار کارمند در هفتاد کشور، یک پلتفرم آموزش مجازی تحت عنوان Shell Open University توسعه داده است. تمامی کارکنان این شرکت به کلیۀ محتوای آموزشی روی پلتفرم که شامل سخنرانی‌های ویدئویی، کتاب‌های الکترونیکی، وب‌کست و راهنمایی‌های فنی است، دسترسی دارند.
کارکنان می‌توانند دربارۀ مسائل فنی و تجاری آموزش ببینند و با اتمام دوره ها توانایی‌هایشان را به سنجش بگذارند. این مسئله باعث بهبود عملکرد کارکنان شِل در سراسر دنیا شده است.
تویوتا
تویوتا یک غول صنعتی با پنجاه و یک کارخانه در بیست و هشت کشور و مجموع سیصد و چهل هزار کارمند است. این شرکت برای رشد و آموزش کارکنان خود یک سامانۀ مدیریت آموزش (LMS) اختصاصی ایجاد نموده است.
از طریق این سامانه تویوتا بیش از هجده هزار مهندس و تکنسین را با برگزاری بیش از یکصد و پنجاه کلاس آموزش داده و به آنها گواهی تأیید توانایی‌های فنی اعطا نموده است. با استفاده از آخرین نسخۀ این LMS ،شرکت نیاز به به‌روزرسانی این گواهی‌های فنی را از بین برده است، زیرا دیگر، کارکنان تویوتا مدام در حال آموزش دیدن هستند. این سامانه همچنین دارای یک کتابخانه از موضوعات غیر فنی برای استفادۀ توزیع‌کنندگان و فروشندگان شرکت تویوتا است.
ویراستار : مریم نوری‌نیا